هفت‌ویک | فروشگاه اینترنتی آنلاین

معرفی انواع لباس عروس جدید بیشتر بدانید

یلدای گذشته ها _هفت ویک

۱۴۰۱/۹/۲۴ سپیده ایمانپور

دیر زمانی است که بسیاری از جوامع، در آغاز فصل زمستان مراسمی را برپا می دارند که در میان اقوام گوناگون، نام ها و انگیزه های متفاوتی دارد. در ایران و سرزمین های هم فرهنگ مجاور، از شب آغاز زمستان با نام «شب چله» یا «شب یلدا» نام می برند که هم زمان با شب انقلاب زمستانی است.

یکی از مهم ترین و جذاب ترین مراسم هایی که قدمتی چندین هزار ساله دارد، مراسم شب یلدا است. یلدا طولانی ترین شب سال است و ایرانی ها به همین مناسبت با جمع شدن دور یکدیگر، این شب را جشن می گیرند. حتما می دانید که در برگزاری مراسم این شب، آیین و آداب رسومی اجرا می شود

همه می دانیم که شب یلدا از غروب آفتاب آخرین روز پاییز یعنی 30 آذر شروع شده و تا طلوع آفتاب و شروع روز بعدی از اولین ماه زمستان، یعنی 0 بامداد ادامه میابد. افراد این طولانی تر بودن شب را جشن می گیرند

تاریخچه

یلدا برگرفته از یک واژه سُریانی می باشد که به تولد و زایش معنی شده است. سریانی زبان رایج مسیحی ها بوده است که از تحقیق و بررسی در کتب تاریخی واژه نامه ها کسب شده است دانشمند بزرگ و تقویم شناس ابوریحان بیرونی با نام میلاد اکبر از شب یلدا یاد می کند و آن را میلاد خورشید دانسته است.

واژه یلدا به طور دقیق مشخص نیست که چطور و چه زمانی به زبان فارسی ورود کرده است این گونه از تاریخ بر آمده است که مسیحیان اولیه که در روم زندگی می کردند دچار سختی های فراوانی بودند در همان حال عده ای از آنها تصمیم به مهاجرت به ایران می کنند و به خاطر نزدیک بودن فرهنگ ها این واژه سریانی به زبان فارسی راه پیدا می کند 

همانطور که می دانید تاریخچه و پیشینه یلدا به زمانهای بسیار گذشته برمیگردد ولی مشخص نیست قدمت دقیق آن به چه زمانی تعلق دارد بسیاری از باستان شناسان هفت هزار سال پیش را برای تاریخ شب یلدا مطرح کرده اند. ظروف سفالی دوران قبل از تاریخ را به استناد گرفته اند چرا که نقوش حیوانی ماه های ایرانی همچون عقرب و قوچ داخل این ظرف ها هک شده اند البته ناگفته نماند نقوش کشفیات باستان شناسی و کتیبه ها نادرند ولی باستان شناسان بر این باورند که تا 7000 سال پیش نیز میتوان آیین مربوط به شب یلدا را رصد کرد.

با تمام این تفاسیر چیزی که به عنوان شب یلدا به رسمیت شناخته شده است به 500 سال پیش از میلاد برمیگردد و تاریخ وارد شدن آن به تقویم رسمی ایرانیان باستان به زمان داریوش یکم مربوط می شود تقویمی که شامل گاه شماری مصری ها و بابلی ها است.

یلدا و جشن هایی که در این شب برگزار می شود، یک سنت باستانی است. این جشن مراسمی آریایی است و پیروان میتراییسم آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار می کرده اند. یلدا روز تولد میترا یا مهر است. این جشن به اندازه زمانی که مردم فصول را تعیین کردند کهن است.برای در امان بودن از خطر اهریمن، در این شب همه دور هم جمع می شدند و با برافروختن آتش از خورشید طلب برکت می کردند. آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه های گوناگون است که همه جنبه نمادی دارند و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند. در این شب هم مثل جشن تیرگان، فال گرفتن از کتاب حافظ مرسوم است. حاضران با انتخاب و شکستن گردو از روی پوکی و یا پری آن، آینده گویی می کنند. جشن شب یلدا جشنی است که از ۷ هزارسال پیش تاکنون در میان ایرانیان برگزار می شود. ۷ هزار سال پیش نیاکان ما به دانش گاه شماری دست پیدا کردند و دریافتند که نخستین شب زمستان بلندترین شب سال است. یکی دیگر از دلایل برگزاری این جشن، شب زادروز ایزدمهر یا میترا است. مهر به معنای خورشید است و تاریخ پرستش آن در میان ایرانی ها و آریایی ها به پیش از دین زرتشت بازمی گردد که پس از ظهور زرتشت این پیامبر او را اهورامزدا تعریف کرد. یکی از ایزدان اهورایی مهر بود که هم اکنون بخشی از اوستا به نامش نامگذاری شده. در «مهریشت» اوستا آمده است؛ «مهر از آسمان با هزاران چشم بر ایرانی می نگرد تا دروغی نگوید».

ایین مختلف در شهر ها

یزد

یزد یکی از شهرهایی است که این مراسم از دیرباز در آن جشن گرفته می‌شد. علاوه بر مراسم رایج در این شب، یزدی‌ها آش شولی نیز می‌پزند، هندوانه می‌خورند و کودکان نیز فال گردو می‌گیرند؛ جالب است بدانید که هندوانه یکی از ارکان اصلی شب یلدا در یزد است، زیرا مردم این شهر باور دارند که هر کسی در این مراسم هندوانه بخورد تا آخر سال مبتلا به سرماخوردگی نمی‌شود.

اصفهان

آیین برگزاری شب چله در اصفهان به دو نام چله زری (مونث) و آداب و رسوم شب یلدا در شهرهای مختلف ایران عمو چله (مذکر)! تقسیم می‌ شود. اگر شما هم برایتان این سوال پیش آمده است که چرا این ایام دارای جنسیت هستند باید در جواب بگوییم که؛ چون از گذشته تا به الان تمامی موجودات و اشیاء را بر اساس جنسیت مذکر و مونث و نر و ماده تقسیم بندی می‌ کرده اند، به این ایام هم جنسیت داده اند.

در حال کلی، اصفهانی ‌ها ۲ شب را به عنوان شب چله برپا می‌ کردند و آیین‌ های مخصوص به این شب را به جا می ‌آوردند. آیین برگزاری شب چله در اصفهان به صورت خانوادگی است. در این شب، خانواده‌ های اصفهانی با پهن کردن سفره‌ ای با عنوان سفره ی شب چله این شب را جشن می گرفته اند. مثلا اصفهانی ها، هندوانه را به‌عنوان نمادی کروی شکل از خورشید و قدرت درونش می دانند و آن را سر سفره می آورند.

شیراز

در شیراز یکی از ارکان اصلی سفره شام شب چله، کلم پلو شیرازی است، همچنین شیرازی‌ها در سفره شب یلدا خوراکی‌های مانند هندوانه، خرما، رنگینگ و انجیر می‌گذارند، زیرا اعتقاد دارند مردم یا سرد مزاج هستند یا گرم مزاج و در شب یلدا هر کسی باید با توجه به مزاج خود بعضی از این خوراکی‌ها را استفاده کند. مشاعره، حافظ خوانی و تفال به حافظ در مراسم شب یلدا شیراز رواج بسیاری دارد

Card image cap

اذربایجان شرقی

اکثر مردم آذربایجان در شب یلدا چیلله قارپیزی یا همان هندوانه ی شب چله می ‌خورند و معتقدند با خوردن هندوانه، لرز و سوز سرما به تنشان تاثیر نداشته و اصلا سرمای زمستان را تا آمدن بهار حس نخواهند کرد.

در بیشتر شهرها و روستاهای آذربایجان شرقی هم رسم این است که کسانی که نامزد و یا در شرف ازدواج هستند در دوران نامزدی در این شب برای همسران خود خوانچه یا طبق می ‌فرستند. جالب است بدانید که اقوام در هر چه بهتر بودن این خوانچه ‌ها به خانواده های عروس و داماد کمک می ‌کنند. محتویات این خوانچه‌ ها عبارتند از: شیرینی، پرتقال، سیب، انار، هندوانه، آیینه و پارچه که با پولک و تور. هنگام غروب، زنان فامیل هدایایی به به منزل داماد می آورند و به رقص و پایکوبی می پردازند.

بعد از آن، طبق ‌های آماده را بر سر افرادی که دعوت شده و مسئولیت بردن طبق را می پذیرند، می سپارند و آن ها به سمت خانه ی عروس می‌ روند. بعد مادر عروس پس از تحویل طبق‌ ها، هدایایی مانند پول، شیرینی، جوراب و دستمال به آن ها می‌ دهد. فردای این شب مادر دختر تمام طبق ‌ها را در اتاق میهمان چیده و از زنان فامیل برای صرف میوه و شیرینی دعوت می ‌کند.

اغلب مردم این خطه در شب چله؛ برنج، مرغ و آش شیر پخته و بعداز شام نیز از تنقلات موجود در منزل شامل قاورقا یا گندم برشته با شاهدانه، آجیل، لبو، هویچ، حلوای گردو انواع میوه، خربزه، هندوانه و خشکبارهایی چون انگور، بادام و سنجد میل می ‌کنند. بزرگ خانواده هم در حالی که با چاقو هندوانه را می ‌برد، می ‌گوید: قادا بلامیزی بو گئجه کوسَدوخ که به این معنی است که بلایای خودمان را امروز بریدیم. در آخر هم، بزرگان خانواده به نقل حکایات و داستان ‌هایی از حماسه‌ های ملی همچون: اصلی و کرم، بایاتی خواندن و ضرب ‌المثل می پردازند و شب را به پایان می رسانند.

تهران

در بررسی آداب و رسوم شب یلدا در ایران به شهر تهران می رسیم. تهرانی ها برای برگزاری این شب زیاد سخت نمی گیرند. از سنت های برگزاری یلدای تهران، صرف میوه‌ های تابستانی از جمله هندوانه است که به دلیل نزدیکی مراکز کشاورزی با تهران، میوه هندوانه در خوراکی‌ های شب یلدای تهرانیان همیشه قرار گرفته ‌است. همچنین آجیل شب یلدا نیز که از دیگر خوراکی های تهرانی‌ ها است از رسوم خوراکی تهرانی ها در این شب باستانی است

و مابقی شهرها هم مثل تهران عمل می کننند

هنوز هیچ دیدگاهی درج نشده است. شما اولین باشید!